Radyoaktif Atık Yüklü Gemi Sökülmek Üzere İzmir'e Geliyor: 'Büyük Bir Tehlike Var, Durdurun'

Şaban Gündüz/cha

Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) Başkanı Baran Bozoğlu, Angola'dan yola çıkan ve radyoaktif madde taşıyan Kuito isimli geminin söküm işlemi için İzmir Aliağa'ya varmak üzere olduğunu açıkladı. Geminin tehlikeli atım taşıdığını belirten Bozoğlu, 18-24 saat sonra Türkiye karasularına girmeden önce durdurulması ve incelenmesi gerektiğini söyledi.

Basın toplantısı düzenleyerek “Büyük bir tehlike Türkiye'ye doğru yaklaşıyor.” uyarısında bulunan ÇMO Başkanı Baran Bozoğlu, radyoaktif atık yüklü geminin sökülmek üzere İzmir Aliağa'ya geldiğini duyurdu. Geminin Türkiye karasularına girmek üzere olduğunu kaydeden Bozoğlu, hem Sahil Güvenlik'in hem de Ulaştırma Bakanlığı'nı konuyla ilgili haberdar ettiklerini vurguladı.

Geminin harekete geçmeden incelenmesi ve önlem alınması gerektiğini belirten Bozoğlu, “Bizim bildiğimizi devletin ilgili ve yetkili kurumları bilmiyorlar mı? Biz ilgili kurumları uyardık, son ana kadar da bekledik. Ancak geminin Türkiye'ye girmek üzere olduğunu fark edince kamuoyuyla paylaşmaya karar verdik.” şeklinde konuştu.

İçinde radyoaktif ve tehlikeli atık olan, günlük 100 bin varil petrol işleme kapasiteli Kuito gemisi hakkında 2013 yılında hazırlanan rapora göre, yüksek miktarda radyoaktif atık ve tehlikeli madde içerdiğini kaydederek, “Türkiye'ye girdiği noktada, bu tankeri tekrar geri döndürme şansımız olmayacak. Çünkü gemi karaya oturtulduktan sonra tekrar onu yerinden edebilmek için geminin maliyeti kadar bir maliyet gerekecektir.” uyarısında bulundu.

“GEMİ KARASULARIMIZA GİRMEK ÜZERE, İNCELEME YAPIN” 

Geminin 18 ila 24 saat arasında İzmir'e varabileceğini belirten Bozoğlu, tankerin Türkiye'ye girmeden denetlenmesini ve ölçüm yapılmasını istedi. Geminin normalin 5 kat üstünde tehlikeli atık taşıdığına dikkat çeken Bozoğlu şöyle konuştu: “Radyoaktif etki var mı, tehlikeli atık var mı? Bunlara dair inceleme yapılsın. Geminin Türkiye'ye girişine ilişkin yasal izni olup olmadığına dair bile bilgi yok. Eğer izin verdilerse, neye göre verdiler? Eğer gemiye ilişkin, tehlikeli madde içermediğine ilişkin rapor varsa, bunu da yetkililer kamuoyu ile paylaşsın.”

“İKİNCİ BİR GAZİEMİR FACİASI YOLDA” 

Daha önce İzmir Gaziemir'de, sökülen bir gemiden çıkan tehlikeli maddenin toprağa gömüldüğünü hatırlatan Bozoğlu, “Gaziemir'de Türkiye'nin Çernobilini yaşadık. Gaziemir'de toprağa gömülen atıklar 2012 yılında tespit edildi. Hala orayı temizleyemediler. O atıkları getiren geminin ne zaman yanaştığı, tam olarak hangi atıkları Türkiye'ye bıraktığına ilişkin hala bilgi yok." dedi.

Uluslararası hukuk uzmanı avukat Nilgün kaçar Bozkurt ise Bahama bayraklı geminin “şüpheli ve şaibeli” olduğunu belirtti. Geminin varır varmaz karaya oturtulacağını kaydeden Bozkurt, “O andan sonra sorunun üstesinden gelmek imkansız hale gelebilir. Çünkü yeniden kaldırma maliyeti geminin maliyeti kadar. Türkiye sularına girmeden derhal geminin incelenmesi gerekiyor. Yapılan ölçüm sonuçlarının da kamuoyuyla paylaşılmasını bekliyoruz.” ifadelerini kullandı.

LİMAN: GEMİ TAKİBİMİZ ALTINDA

Aliağa Liman Başkanlığı yetkilileri ise gemiyi takip altına aldıklarını belirterek, “İddialar doğruysa gerekli tedbir alınacak. Gemiye yanaşma izni verilmeyecek. Önce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın, iddiaların doğru olup olmadığını teyit etmesi gerekiyor.” açıklamasında bulundu.

BİN TON PETROL ATIĞI VAR

İçinde radyoaktif atık ve tehlikeli atık olan, günlük 100 bin varil petrol işleme kapasiteli "Kuito" adlı tankerle ilgili 2013 yılında hazırlanan rapora göre yüksek miktarda radyoaktif atık ve tehlikeli madde içeriyor. Kuito için yapılan tank etüt çalışmalarında tank, ekipman, borular içerisinde konsantre olmuş yoğun radyasyon seviyesi yüksek maddeler ve tank dibi karbon külleriyle yaklaşık bin ton petrol atığı beyan edilmişti. Texcom firması tarafından 2013 Aralık ayında yapılan radyasyon ölçümlerinde, gemide AREA (Autridade Reguladora da Energia Atomica) standardında belirlenen eşik değer olan 0.23 uSv/saatin üzerinde harici gama dozu değerlerine rastlanmıştı. Ayrıca beş tank için arkaplan rasyasyon değerinin beş katı düzey radyasyon ölçülmüştü.

İHALEYLE ALİĞA'DA SÖKÜLMESŞNE KARAR VERİLDİ 

7391185 IMO numaralı Kuito FPSO adlı gemi, 1999 yılında modifiye edildi. Günlük 100 bin varil ham petrol işleme ve 1.4 milyon varil depolama kapasitesine sahip gemi, 2000 yılından bu yana Angola açıklarında ham petrol işlemek üzere kullanılıyordu. 2014 yılında geminin sökülmesi için ihale yapılmıştı. İhale, ön temizliği yapılan geminin sökülmesini içeriyordu.