Günün Kitap Önerisi: İlkçağ Felsefe Tarihi

Yunan felsefesi ve buna dayanarak biçimlenen düşüncenin insanlık tarihine yaptığı en büyük katkı "zihnin keşfedilmesi"dir.

Bu "keşfin" sonucunda oluşan düşünceleri, onları temsil eden filozofları, kuramları ve bunların arkalarında yatan sistematik yöntemleri bilmeden ilkçağ felsefesinin doğru bir biçimde kavranamayacağı açık bir gerçektir.

İşte buradan hareketle beş ciltlik bu eserin yazarı Prof. Dr. Ahmet Arslan kitabı yazarken izlemeye çalıştığı yöntemin "filozofların kendi eserlerine, birincil kaynaklara dayanmak" olduğunu ve böylelikle okurun "filozofun metniyle doğrudan karşılaşma" imkânına sahip olacağını dile getiriyor.

1..
İlk ciltte İlkçağ Felsefe Tarihi'nin Sokrates öncesi Yunan felsefesi konu ediliyor. Felsefe tarihini merak eden herkes için temel kitaplardan biri olan bu kitap, Yunan felsefesinin ortaya çıkışını, gelişimini ve Thales'ten Demokritos'a kadar belli başlı temsilcilerinin düşüncelerini ele alıyor.

2..
Arslan, İlkçağ Felsefe Tarihi'nin Sofistlerden Platon'a adlı ikinci cildinde, önce Sofistleri ele alarak, onların özel öğretileriyle görüşlerinin genel bir değerlendirmesini yapmaktadır. Kitabın ikinci kısmında, Sofistlere tepki olarak ortaya çıkan Sokrates'in hayatı, kişiliği ve ölümüne yer verilmekte, Küçük Sokratesçi okullar hakkında bilgi verilmektedir. Arslan, eserinin üçüncü kısmında ise Farabî'nin 'Tanrısal Platon' diye adlandırdığı Platon'u ve Platonculuk diye tanımlanan dünya görüşünü tüm yanlarıyla; varlık, bilgi, doğa, din ve siyaset felsefesine ilişkin temel öğretileriyle birlikte ele almaktadır.

"Felsefe, varlıkların varlıklar olmaları bakımından bilimidir. Bu iki filozof, Platon ve Aristoteles, felsefeyi yaratmışlar, onun ilkeleri ve temellerini ortaya koymuşlar, esaslarını ve ayrıntılarını tamamlamışlardır. Felsefenin gerek küçük, gerekse büyük meselelerinde onlara dayanmamız gerektiği gibi kolay veya zor konularında da yine onlara başvurmak zorundayız. Onların felsefenin her alanında ortaya koydukları şeyler kusursuz ve lekesiz bir durumdadır."

3..
Üçüncü cildinin tümünde Aristoteles'in öğreti ve düşüncelerini ele alıyor. Bilimin gerçek anlamda kurucusu, insanlığın "ilk öğretmen"i ve "filozof"u gibi sıfatlara sahip olan Aristoteles'in ruh kuramından ahlâk felsefesine; siyasete ilişkin görüşlerinden retorik ve poetike kadar tüm düşüncelerinin ele alındığı bu eser, bağımsız bir monografi özelliği ile de öne çıkıyor. "Bu kitabın yazan Yunanlıların en bilgesi, mantık, fizik ve metafiziği ortaya koymuş ve tamamlamış olan Nikomakhosoğlu Aristoteles'tir... Yaklaşık bin beş yüzyıldır onu takip etmiş olanların hiçbiri ne onun eserlerine herhangi bir şey ekleyebilmiş, ne de onda önemli bir hata bulabilmiştir. Bütün bunların tek bir insanın şahsında biraraya gelmesi olağan dışı ve mucizevi bir şeydir. Bu kadar özel bir şahıs insandan çok 'ilahi' bir varlık olarak adlandırılmaya layıktır ve bundan dolayı eskiler onu 'ilahi'diye adlandırmaktaydılar."

4..
Arslan, İlkçağ Felsefe Tarihi'nin Helenistik Dönem Felsefesi'ne ayırdığı dördüncü cildinde Epikurosçuluğu, Stoacıları, ve Septikleri ele alıyor. Arslan, Helenistik felsefe okulları içinde en çok hakkı yenilen Epikurosçuluğu, Epikuros ve Lucretios'un görüşlerinden yola çıkarak tahlil ettikten sonra bu okullar içinde en uzun ömürlü olan Stoacılığı ele almakta, Stoacı mantığın Aristoteles mantığından farklarını ortaya koymakta; Septiklerin Batı düşünce dünyasının yanısıra Doğu'daki etkilerini de incelemektedir.

5..
Bu cilt; Plotinos, yeni Platonculuk ve erken dönem Hıristiyan felsefesine ayrılmış durumda. Yazar, bu kitapta önce yeni Platonculuğa kaynaklık eden filozofları ve bunların yeni Platonculuk üzerindeki etkilerini ayrıntılı bir şekilde açıkladıktan sonra, kitabın ikinci kısmında, antik gelenekten başlayarak 'iman' ve 'akıl' ilişkileri çerçevesinde erken dönem Hıristiyan felsefesini değerlendiriyor.

Ahmet Arslan..

Ahmet Arslan 1944 yılında Urfa'da doğdu. Lisans ve lisans üstü öğrenimini Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Felsefe bölümünde yaptı. 1978 yılında doçent, 1988 yılında profesör oldu. 1979 yılında Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde (o zamanki adı Sosyal Bilimler Fakültesi) Felsefe bölümünü kurdu. Yirmi yıl boyunca bu bölümün başkanlığını yürüttü. 1996 yılından bu yana Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nün başkanlığını yürütmekte olan yazar İngilizce, Fransızca, Almanca ve Arapça bilmektedir. Osmanlı Kelam düşüncesi, Ortaçağ İslam Felsefesi, İkçağ Yunan Felsefesi alanlarında kitap ve makaleleri bulunan yazarın arıca çeşitli Batı dilleri ve Arapça'dan yaptığı çok sayıda çevirisi vardır. Ahmet Arslan'ın Kemal Paşa-zade'nin Tehafüt Haşiyesi, İstanbul, 1987; Haşiye Ala't-Tehafüt Tahlili, İstanbul, 1987; İbni Haldun, 3. Baskı, Ankara, 2002; Felsefeye Giriş, 8. Baskı, Ankara, 2005; İslam Felsefesi Üzerine, Ankara, 1999; İslam, Demokrasi ve Türkiye, 2. Baskı, Ankara, 1999; İlkçağ Felsefe Tarihi (Başlangıçlarından Atomculara Kadar), İzmir, 1995 adlı eserlerinin yanı sıra Aristoteles, Metafizik, 2. Baskı, İstanbul, 1996; F. Rosenthal, Erken İslam'da Mizah, İstanbul, 1997; F.A. Lange, Materyalizmin Tarihi ve Günümüzdeki Anlamının Eleştirisi, 2.Baskı, İstanbul, 1998; Farabi, İdeal Devlet (El-Medinetü'l-Fazıla), 2. Baskı, Ankara, 1997; İlimlerin Sayımı (İhsaü'l-Ulum), Ankara, 1999; Mutluluğun Kazanılması (Tahsilüs-Saade), Ankara, 1999; Lenn E. Goodman, İslam Hümanizmi, İstanbul, 2006 adlı çevirileri bulunmaktadır.

*İlkçağ Felsefe Tarihi, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 5 Cilt