İran'la Nükleer Uzlaşması Sağlandı: Tahran'da Sevinç, İsrail'den Uyarı

İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin) ve Almanya'nın oluşturduğu 5+1 Grubu arasında yıllardır süren müzakerelerin ardından nihayet geçici bir anlaşmaya varıldı.

İsviçre'nin Cenevre kentinde geçen çarşamba günü başlayan yoğun müzakere turunun ardından varılan anlaşma uyarınca, Tahran önümüzdeki altı ay boyunca uranyumu en fazla yüzde 5 oranında zenginleştirecek. İran'ın hâlihazırda elinde bulundurduğu, yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum ise çeşitli işlemlerden geçirilerek askerî amaçlarla kullanılmayacak hale getirilecek.

Buna ek olarak İran yeni santrifüj ve uranyum zenginleştirme tesisi kurmayacak. Henüz kullanımda olmayan santrifüjler de faaliyete geçirilmeyecek. İran’ın nükleer tesisleri Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) denetçileri tarafından gözlemlenecek.

Bu adımlara karşılık İran'a uygulanan yaptırımlar yaklaşık 7 milyar dolar değerinde gevşetilecek.

Tarafların birbirine güven kazanmasını hedefleyen 6 aylık süre boyunca, İran'ın nükleer programı konusunda uzun vadeli bir uzlaşmaya varılması için çalışmalarınsa sürmesi hedefleniyor.

İran devlet televizyonuna açıklama yapan Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani "On yılın sonunda bu uzlaşmaya varabildiğimiz için mutluyum" şeklinde konuştu. Rusya da uzlaşmayı "Herkes için zafer" olarak niteledi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov "Dünya siyasetinin en büyük ödevlerinden birini yerine getirdik" diye konuştu.

‘Dönüm noktası’

Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle uzlaşmayı bir “dönüm notası” olarak değerlendirdi. İngiltere Dışişleri Bakanı Wiliam Hague "Dünya için iyi bir haber” ifadesini kullanırken, Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande ise uzlaşmanın "Doğru yönde atılmış bir adım” olduğunu ifade etti.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry anlaşmanın Ortadoğu’da tüm bölgeyi daha güvenli bir hale getirdiğini söyledi. Kerry "Anlaşma, müttefikimiz İsrail için de daha fazla güvenlik sağlayacaktır" şeklinde konuştu.

Tahran'da sevinç, İsrail'den uyarı

Nükleer program konusunda dünyanın başlıca güçleriyle uzlaşmaya varan İranlı müzakereciler Tahran'da sevinç gösterileriyle karşılanırken, İsrail uzlaşmayı 'tarihi bir hata' diye tanımladı.

ABD Başkanı Barack Obama, Washington'ın İsrail konusundaki taahhütleriyle ilgili güvence vermek için İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu'yla bir telefon görüşmesi yaptı.

Dün varılan anlaşma bugün piyasalarda petrol fiyatlarında düşüş getirdi.

İsviçre'nin Cenevre kentinde günler süren yoğun müzakerelerin ardından varılan anlaşma uyarınca, İran nükleer tesislerinin daha sık denetlenmesine izin verecek, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini kısmen durduracak.

Bunun karşılığında, yaptırımların hafifletilmesiyle Tahran'a yaklaşık 7 milyar dolarlık ekonomik rahatlama sağlanacak.

Tahran'daki Mahrabad Havaalanı'nda yüzlerce kişi müzakere heyetini karşıladı.

Çiçekler ve İran bayrakları taşıyan kalabalık Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'i "barış büyükelçisi" ilan etti ve "Savaşa, ambargoya, teslimiyete ve hakarete hayır" sloganları attı.

'İstediğimiz aşamada bozabiliriz'

Havaalanında İran devlet televizyonun konuşan Zarif anlaşmayı rayında tutmak için gereken adımları atmaya hazır olduklarını söyledi. Ancak Zarif altı ay süresi bulunan uzlaşmanın Tahran tarafından herhangi bir aşamada bozulabileceğini vurguladı.

Zarif, "Alacağımız tüm güven artırıcı önlemler geri alınabilir ve hızla geri alınabilir. Tabi bunu yapmak zorunda kalmayacağımızı umuyoruz" dedi.

Daha önce ABD Başkanı Obama uzlaşmayı memnuniyetle karşılamış ve "İran'ın nükleer silah sahibi olmasını önlemeye yardımcı olduğunu" söylemişti.

Ancak İsrail Başbakanı Netanyahu uzlaşmanın kendilerini bağlayamayacağını ve "açıkça konuşmanın görevi olduğunu" söylemişti.

Netanyahu, "İsrail'in imhası çağrısında bulunan bir rejimin bu amaca ulaşacak araçlara sahip olmasına izin veremeyiz ve vermeyeceğiz" şeklinde konuştu.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry de İran'ın nükleer programıyla ilgili olarak dün varılan uzlaşmanın İsrail ve Ortadoğu'yu daha güvenli bir yer haline getireceğini söyledi.