Nâzım Hikmet'in Biri Kayıp, Biri Unutulmuş İki Şiiri Yayınlandı

T24 yazarlarından Hakan Aksay bugünkü yazısında Nazım Hikmet'in biri 'unutulmuş' biri de Fransız komünist Henri Martin için yazılmış ve bilinmeyen iki şiirine yer verdi. İşte o şiirler ve hikayeleri...

Melih Güneş, Nâzım Hikmet’in 1921-1961 yılları arasını kapsayan şiirlerinden seçerek oluşturduğu, 1961 yılında Rusça yayımlanmış kitabını incelerken Türkçe son baskılarda göremediği “Bir Cezaevinde, Tecritteki Adamın Mektupları” bölümündeki bir şiirinin, Ekber Babayev’in hazırladığı Sofya baskılarında olduğunu fark ediyor. Şairin kendi seçtiği şiirlerinden oluşan Rusça kitapta, Senin Adını Kol Saatımın Kayışına Tırnağımla Kazıdım ile Bugün Pazar şiirlerinin arasında yer verdiği 1938 tarihli şiir, Aydın Aydemir'in yazdığı 1970 yılında basılan Nâzım kitabında da bulunuyor. Şiir Nâzım Hikmet’in sağlığında basılan, iki ciltlik İtalyanca çevirilerin Poesie cildinde ve SSCB’de Rusça basılan Şiirler ve Uzun Şiirler kitabında da yer alıyor. Türkiye’de önce 1946 yılında, Orhan Burian’ın Kurtuluştan Sonrakiler adlı kitabında ve kitabın yeni baskısında da görülüyor. Daha sonra şairin toplu eserlerinde kendine yer bulamayan bu şiir, uzun yıllar sonra şimdi hayat buluyor:

Sana fevkalâde mühim

bir fikir söyliyeyim:

Yerine göre değişiyor insanın huyu.

Ben burada dehşetli seviyorum

Kapımın sürgüsünü açıp

duvarlarımı yıkan uykuyu.

Sanki bir dost elinin itişiyle

-hani o beylik benzetişiyle-

girer gibi rahat

ılık bir suya

bırakıyorum kendimi uykuya.

Rüyalarım mükemmel:

Hep dışardayım.

Kâinat güneşli, kâinat güzel.

Rüyalarımda daha bir kerre bile hapis olmadım,

bir kere bile dağdan?

yuvarlanmadım uçuruma.

“Uyanışların korkunç oluyor ama”

diyeceksin.

Hayır, karıcığım,

rüyanın payını rüyaya verecek kadar

cesaretim var.

Gelelim “Henri Martin'in Sesi”ne. Şiir kayıp. Yani Türkçesi yok. Lev Oşanin'in çevirisiyle Rusçası 21 Ağustos 1951 yılında bir Sovyet gazetesinde (Literaturnaya Gazeta, yani Edebiyat Gazetesi) yayımlanmış.

Melih, Vera Tulyakova Hikmet Arşivi’ndeki 60 yıllık gazete küpürleri arasında rastlamış şiire. Nâzım'ın Dünya Gençler ve Öğrenciler Festivali’ne katılmak üzere Berlin’e yaptığı ziyarette, Fransa ve destekçilerinin, Vietnam ve destekçilerine karşı savaş açtığı Birinci Hindiçini Savaşı kahramanlarından, o yıllarda tutuklu bulunan ve Picasso, Sartre gibi isimlerin de destek verdiği Henri Martin için yazdığı bir şiir bu.

Melih Güneş'in "anlamsal çevirisi" ile

HENRİ MARTİN’İN SESİ

Sen buradasın Henri Martin

Türkülerle ve bayraklarla karşıladık seni

Arkamızda bütün Berlin

Türkülerimiz gençliğin türküsüydü

yaşamın türküsü

barışın türküsü

alnına çizgi, saçına ak düşmemişlerin türküsü.

Güvercinler havalandı bayraklarımızın gösterdiği yoldan gökyüzüne.