Yeni Anayasa'da AKP Başkanlık, CHP ve MHP Parlamenter Sistemi İstiyor

Anayasa Uzlaşma Komisyonu, başkanlık sitemini düzenleyecek anayasa değişikliği için son düzenlemeleri yapıyor. 'Türk tipi başkanlık sistemi'nin ana hatları ortaya çıktı Yeni Anayasa Uzlaşma Komisyonu, anayasanın yasama bölümü için çalışmaya başladı, AKP tarafından sunulan öneriye göre tek parlamento olacak ve üyes ayısı 550 olarak kalacak. AKP önerisinde üniter yapı korunarak başkanlık sistemi öngörülürken CHP ve MHP parlamenter sitemde ısrar etti.

İşte AKP tarafından hazırlanan taslaktan bazı başlıklar;

Türk Tipi Başkanlık Sistemi’nde 550 üyeli tek Meclis olacak. Başkan Meclis’i feshederse görevi de bitecek. Meclis üç yılda bir yarı oranında kura ile yenilenecek

40 yaşında ve üniversite mezunu olma şartı korunacak. İki dönem başkanlık yapılabilecek.

Başkan, seçimler öncesinde başkan yardımcısını da açıklayacak.

Başkan, seçimin ardından yemin ederek göreve başlayacak.

Parlamento seçimleri ile başkanlık seçimi eş zamanlı ve 5 yıl olacak.

Yürütme Başkana bağlı olacak. Başkan Meclis’e değil sadece halka karşı sorumlu olacak. Güvenoyu ve gensoru uygulamaları kaldırılacak. Bu yolla başkan ve kabinenin düşürülmesi imkanı da olmayacak.

Hükümet tasarısı olmayacak. Yasalar milletvekillerinin kanun teklifi yoluyla yapılacak. Kabul edilen yasaları meclis onaylayacak. Başkanın veto yetkisi de bulunacak.

Başkan kabinesini parlamento içinden seçmeyecek. Milletvekili olanlar bakan olamayacak.

Amerikan sistemin farklı olarak büyükelçi gibi üst düzey bürokratlar başkan tarafından atanacak. Meclis onayı aranmayacak.

Bütçeyi başkan hazırlayacak, Meclis’in teklif edilen bütçeyi attırma, eksiltme yetkisi olacak.

AK Parti, Başkana parlamentoyu feshetme yetkisi vermeyi de tartışıyor. Başkana fesih yetkisi verilirken parlamentoya da aynı yetkinin tanınıp tanınmaması da halen AK Parti içinde tartışılıyor. Eğer Başkan’a parlamentoyu fesih yetkisi tanınırsa, bu durumda Başkanın kendi görevinin de sona ermesi formülü üzerinde duruluyor.

Başkanın cezai yaptırım gerektiren bir suç işlemesi halinde, bazı ülkelerde uygulanan ‘impeachment (suçlama, cezai sorumluluk)’ modeli devreye girecek. Bu çerçevede oluşturulacak bir komisyonun çalışmasıyla başkan suçlanıp, yine aynı şekilde yargılanacak, komisyonun kararını meclis onaylayacak. AK Parti, komisyon kararının Anayasa Mahkemesi’nin devreye gireyeceği bir mekanizmaya sunumu alternatifi üzerinde de duruyor.

CHP'nin Önerisi

Ak Parti gibi, CHP de seçimlerin 5 yılda bir yapılması önerisini oluştururken, milletvekili yemininin de “sadeleştirilmesi”ne dönük çalışma yaptı.

Buna göre CHP’nin önerisinde milletvekilleri, ülkenin bütünlüğü, bağımsızlığı ve egemenliğinin korunması”nın yanı sıra, “milletvekilliiğinden kaynaklanan konum ve yetkilerini kişisel çıkar ve yarar sağlamak amacıyla kullanmayacağına, vatandaşların refah ve mutluluğunu sağlama konusunda üstlendiği görevi yerine getirmek için bütün gücüyle çalışacağına” dair yemin edecek.

Parti politikalarına da uygun olarak milletvekilliği dokunulmazlığının “kürsü dokunulmazlığı” ile sınırlanmasını öneren

CHP, Cumhurbaşkanı’nın yetkilerinin daraltılmasını ve yeniden parlamento tarafından 7 yıllığına seçilmesini önerdi. CHP önerisine göre, Cumhurbaşkanı ilk 3 turda seçilemezse, “Cumhurbaşkanı seçim kurulu” oluşturulacak. Cumhurbaşkanı seçim kurulunun üye sayısı TBMM üye sayısının 2 katı kadar olacak.

Öneriye göre 100'ü Türkiye milletvekili olan 550 miletvekili olacak. Seçim barajı ise %5 olacak.