Sosyal Farkındalığı Teknolojiyle Buluşturan Ödüllü Projeler: Ustamdan, Muhit ve Karakutu

Things, sosyal açıdan fark yaratan kişilerin ilham aldıkları ve yeni sosyal teknoloji araçlarına imza attıkları bir alan. Things, teknoloji alanında uzman kişilerin önemli toplumsal sorunlara sosyal teknolojik çözümler ürettikleri bir alan. Things, değişimin yaşandığı bir alan. Things, sosyal değişim için sosyal teknolojiyi mümkün kılan ve destekleyen bir alan.

İnternet üzerinden yapılan tanıtım ve oylama sonucunda Things Challenge’ın 5 bin dolar hibe kazanan projeleri ise şöyle:

Ustamdan, Anadolu’da kaybolmaya yüz tutmuş,yüzyıllardır süregelen zanaatları canlandırmak ve devamlılığını sağlamak amacı ile tasarlanmış bir e-ticaret sitesidir.

Ustamdan, Anadolu'yu karış karış gezme tutkusundan doğmuştur ve kaybolmaya yüz tutmuş yerel değerlerin hikayelerini anlatarak büyür. Ustamdan, yerel ekonomiyi kalkındırmak ve el sanatlarını yaşatmak  amacıyla hareket eder. 7'den 70'e her yaştan ustaya ulaşır, Anadolu'nun en ücra köşelerinde dahi saklı kalan değerleri ortaya çıkarır. Ustamdan, iki fikir ortağı dışında gönüllüleri ile gelişir, ustaları ile değerlenir, zanaatlerle hayat bulur.

İşte biz iki genç üniversite öğrencisi masal gibi olan bu projemize adım attık. Öyle ki, hayatlarımız boyunca gerçekleştirmek istediğimiz tutkumuz olan Anadolu’yu karış karış gezme ve keşfetme düşüncemizi, bilge ustaların emektar elleri ile birleştirme kararı aldık.

Mahalleni değiştirmek senin elinde. Fikirlerini paylaş, beğendiklerini destekle, Muhit'le hayata geçir.
MUHİT, mahallelilerin önerilerini internet ve mobil ortamda paylaştığı, desteklediği ve muhtarların desteğiyle çözümlediği bir uygulamadır.

Kamusal alanların kullanımı, yeşil alanlar ve parklar, erişim, atıklar ve geri dönüşüm, onarım, belediye hizmetlerinin geliştirilmesi gibi pek çok kentsel sorun MUHİT ile dile getirilebilir.

180 yıldır halk oyu ile seçilen muhtarlar, Türkiye'de bağımsız ve demokratik yerel yönetimin temsilcileridir. Muhtarlar, günümüzde de belediyelerin aldığı kararlarda  mahalle temsilcileri olarak özel bir konuma sahipler, fakat mahalleliler onların bu yetkisini etkili bir şekilde kullanmamaktadır.

MUHİT ile mahalle tarafından desteklenen fikiler öncelikli projeler olarak çözüm aşamasına geçer ve muhtarlar masası kanalıyla uygulayıcı birimlere iletilir. Aynı zamanda mahalleliler muhtardan ve belediyeden gelen duyurulara kolayca erişebilir.

Karakutu, kamusal konulardaki kamudan gizlenen bilgilere sahip olan sıradan insanların gazetecilere kimliklerini ve dolayısıyla mesleklerini vs. tehlikeye atmadan bilgi aktarabileceği bir platformdur.
Bir ülkede demokrasinin var olabilmesi için kamunun, kamuyu ilgilendiren tüm konularda bilgi sahibi olması gerekir. Eğer kamu her şeyden habersiz ise ülkeyi yönetme yetisine de sahip olamaz. Bu açıdan, demokrasinin gerçekten var olabilmesi için kamu ile ilişkisi olan kurumlar şeffaf ve kamuya hesap verebilir olmalıdır. Bahsedilen kurumlar, kendi varlıklarını ne pahasına olursa olsun koruyabilmek için şeffaflığı reddedebilirler. Bu durumda, bahsedilen kurumları şeffaflaştırmak yine o kurumu çalışır halde tutan ama aynı zamanda kamunun bir ferdi olan halktan insanların sorumluluğudur.

Gazeteciler yıllardır kamu ile ilişkisi olan kurumda çalışan kaynaklardan bilgiler alarak bir çok kurumun halkın arkasından çevirdiği işleri açığa çıkartıyor, bu kurumları halka karşı şeffaflaştırıyor. Ancak teknolojinin geliştiği 2000'li yıllara kadar bir haber kaynağının haberi gazeteciye aktarması haber kaynağı açısından tehlikeli bir işti. Haber kaynağı işinden veya canından bile olabilirdi.

Günümüzde teknoloji insanların anonimleştirilmesi için kullanılabiliyor. Amacına uygun araçlar kullanıldığında ve gerekli önlemler alındığında pratikte bir haber kaynağının kimliğinin tamamen anonimleştirilmesi artık mümkün.

Tor ağında, ağın mimarisi dolayısıyla gizlenmiş hizmeti (Hidden Service) barındıran sunucunun lokasyonunu bulmak pratikte imkansıza yakın. Aynı zamanda bu gizlenmiş hizmet'e erişen kişinin kimliğini bulmak da yine Tor ağının mimarisi dolayısıyla pratikte imkansıza yakın. Karakutu projesi, Tor ağı üzerinde bir gizlenmiş hizmet olarak çalışan bir web sitesi olacak. Sunucu taraflı yazılım olarak SecureDrop isimli açık kaynak kodlu ve özgür bir yazılım kullanılacak. Bu yazılımın kurulum aşamalarında yazılımı geliştiren kurum olan Basın Özgürlüğü Vakfı (Freedom of Press Foundation) ile iletişime geçilecek ve bazı teknik konularda yardım alınacak.

Karakutuya yollanan ciddiye alınabilir bilgiler projenin web sitesi üzerinde "Onaylanmış Bilgi-Belgeler" ve "Onaylanmamış Bilgi-Belgeler" olarak iki ayrı kategoride yayınlanacak. Belge ve bilgilerin onaylanması aşamasında gazetecilerden yardım alınacak, onaylanmamış olan bilgi ve belgeler gazetecilere gönderilecek. Eğer onaylanabilirse site üzerinde "Onaylanmış Bilgi-Belge" kategorisine alınacak. Ayrıca bu kapsamda gazetecilere temel bilişim güvenliği ve anonimlik eğitimi verilecek.