Günün Kitap Önerisi: "Öl Dediler Öldüm" Türkiye’de Şehitlik Mitleri

“Şehitler ölmez, vatan bölünmez”...

Türkiye’de son yirmi yılda en fazla işitilen sloganlardan biri bu… Zaten öteden beri üzerinde koyu bir kutsallık hâlesi bulunan bu kavram, yakın dönemde kendine giderek artan bir atıf alanı buldu. Öncelikle “terör şehitleri” bahsinin ağırlığı var burada. 2002 yılında 18 Mart’ın resmen Şehitler Günü ilan edilmesi de şehitlik kavramının kamusal söylemdeki yerini pekiştirdi.

Serdar M. Değirmencioğlu’nun hazırladığı derleme, sosyal bilimlerin bu önemli ve tabu konu karşısındaki sessizliğini bozarak, şehitlik mitolojisinin türevlerini ve yansımalarını inceleme amacı güdüyor. Kitapta, şehitlik kavramının farklı dönemlerdeki ve farklı bağlamlardaki kullanımları ele alınıyor: Çanakkale Savaşı, 27 Mayıs… İslâmcılıkta, Alevilikte ve radikal solda şehitlik kavramının yeri ve dönüşümleri... Kitlesel şehitlik turizminin oluşumu...

Şehitlik söylemi nasıl yeniden üretiliyor, iktidarın yeniden üretiminde nasıl bir rol oynuyor? Edebiyatta, sanatta şehitlik teması nasıl temsil ediliyor? Şehitlik mitolojisi kamusal alanı nasıl çatışma belleğinin hâkimiyetine sokuyor? Bu temel sorular, yazıların pek çoğunun arka planında kendini duyurduğu gibi, adlı adınca da ele alınıyor. Asker oğlunu kaybeden annelerin deneyimleriyle ilgili, askerlerin şehitlik kavramıyla olan imtihanıyla ilgili, psikologların şehit yakınlarıyla yüzleşmeleriyle ilgili izlenimler, bu çok yönlü ve öncü çalışmayı tamamlıyor.

Gülsüm Cengiz, Serdar M. Değirmencioğlu, Bekir Düzcan, Esra Gedik, Can Gezgör, Turgay Gülpınar, Çağdaş Günerbüyük, Rezak Küçükkaya, Asım Öz, K. Eylem Özkaya Lassalle, Bülent Sezgin, Sezai Ozan Zeybek ve Besim Can Zırh’ın katkılarıyla.

Kitapta yer alan bölümler:

Sunuş ve Önsöz Serdar M. Değirmencioğlu
Bu Bir Cinnet: “Bizi de Askere Al Komutanım!” Serdar M. Değirmencioğlu
Anlam Kaybının Telafisi ile Siyasî Konumlar Arasında: Türkiye’deki İslâmcılığın Şehitlik ve Şahitlik Anlayışları Üzerine Bir Tasvir Denemesi Asım Öz
Alevilikte Şehadet: Kerbela’dan Gezi’ye Hüseyin’in Tarih Dışına Taşan Nefesi Besim Can Zırh
Çanakkale İçinde Kurdular Beni: Şehit(lik) İmgesi Üzerinden Toplumsal Bedenin İnşası Bekir Düzcan
Turan Emeksiz: Bir Simgenin Doğuşu ve Yok Edilişi Turgay Gülpınar
Savaşları Yeniden Yazmak: Şehitler ve İktidarın Seçici Belleği Sezai Ozan Zeybek
Kurgunun Deşifresi: Şehitlik Söylemini Anlamak Serdar M. Değirmencioğlu
Ömer Seyfettin’den Bugüne Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Şehitlik Gülsüm Cengiz
Tabutlara Sarılan Beyaz Perde Serdar M. Değirmencioğlu, Çağdaş Günerbüyük
Militarizm ve Ölüm Kıskacında Törenler ve Drama Etkinlikleri: “Şehit Olacaksın İnşallah!” Bülent Sezgin
“Ölüm” ve “Şehitlik” ile Yeniden Kurulan Hayatlar: Oğlunu Silahlı Çatışmada Kaybeden Asker Anneleri Esra Gedik
Radikal Sol Örgütlerde Şehitliğin İnşası K. Eylem Özkaya Lasalle
Kamusal Alanın Çatışma Belleğine Dönüştürülmesi Serdar M. Değirmencioğlu
Şehit Turizmi: Kitlelerin Çanakkale Seferberliği Serdar M. Değirmencioğlu
Buraya Henüz Merhamet Gelmedi Can Gezgör
Sivas Şehitler Anıtı ya da Sessizliğin Üç Hâli Serdar M. Değirmencioğlu