Ev İşçileri Sendikası'ndan 8 Maddede Torba Yasa: 'Yenilik Yok, Hak Kayıplarına Yol Açacak'

TBMM Genel Kurulunda kabul edilen Torba Kanunda ev işçilerinin sosyal güvenlik haklarına ilişkin bazı düzenlemeler yer almaktadır. Bu düzenlemeler medyada “gündelikçilere emeklilik müjdesi” şeklinde yayınlanmaktadır. Yasanın içeriğinde ise ev işçilerine yönelik ayrımcılıkla ve hak gaspları bulunmaktadır. Ev işçilerine köleliği reva gören bu yasa kupon talebimize olumlu cevap veriyor gibi görünse de gerçekte  taleplerimiz karşılanmamıştır. Çünkü kupon sistemi getirilirken ev işçilerinin sigorta hakkı gasp edilmektedir. Yasa, ev işçilerinin hukuki statüsüne hiçbir yenilik getirmediği gibi, büyük hak kayıplarına yol açacak, durumumuzu olduğundan daha da geriletecek düzenlemeler içermektedir. Yasa ev işçileri örgütlerinin talepleri doğrultusunda düzenlenmelidir.

1- Yasa ev işçileri için 10 günden az - 10 günden fazla çalışma ayrımı yapmakta ve 10 günden az çalışanlar için ayrı bir düzenlemeye gitmektedir. Uygulama son derece yanlıştır. Doğru olsa dahi suiistimale açıktır ve bu haliyle bütün ev işçileri 10 günden az çalışıyormuş gibi gösterilerek bütün ev işçileri sadece %2 iş kazası primi ile çalıştırılacaktır. Ev işçileri ne emekli olabilecek, ne sağlık hakkı olacaktır.  Bu durum ev işçilerinin mevcut durumunu daha da kötüleştirecektir. 10 günden az çalışan - 10 günden fazla çalışan tasnifi ev hizmetinde çalışanlara köle muamelesi yapmaktır.

2- 10 günden az çalışma gibi bir düzenleme tüm mevzuata aykırılık teşkil etmekte ve ayrımcılık yaratmaktadır. Bu düzenleme anayasaya, 5510 sayılı kanuna, ILO 189 sözleşmesine ve diğer uluslararası sözleşmelere aykırıdır. 5510 sayılı kanuna göre kişi 1 gün çalışsa bile sigortalı olmalıdır. Tüm diğer işçiler gibi 10 günden az çalışan ev işçisi de işçidir. Sigorta hakkımız çalıştığımız gün sayısına bakılmaksızın güvence altına alınmalıdır.

3- Ev işi iş, ev işi işçidir! Oysa torba yasada "Ev hizmetlerinde bir kişiyi ayda 10 günden az çalıştıranlar işveren sayılmayacaktır."  denilmektedir. Halihazırda ev işçilerinin en büyük kısmı bir ev işvereninde 10 günden az çalışmaktadır. Biz ev işçilerinin iş yasası kapsamına alınmasını  isterken, bu yasal düzenleme ile 10 günden az çalışan ev işçilerinin işçi sayılmadıkları bir kere daha tescillenmiş olacaktır.

4- Yasaya göre 10 günden az çalışan ev işçileri için kupon sistemi uygulamasına geçilecektir. Bu durumda işveren işçiye para değil kuponla ödeme yapacaktır ve ev işçisi ücretini bankalardan tahsil edecektir. Ücretini %2 oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi kesintisi ile alacaktır. Bu durumda prim maliyeti işçi ücretine yansıtılacaktır ve ücretlerin düşmesine yol açacaktır. İş verenin ve devletin hiçbir bedel ödememesi ve bütün yükün işçinin sırtına yüklenmesi adil değildir. Kabul edilemez.

5- 10 günden az işçi çalıştıran işveren hastalık ve yaşlılık primlerini ödemeyecektir. Ev işçisi %2 prim ödeyerek  sağlık hizmetlerinden ve emeklilik hakkından yararlanamayacaktır. İşçi, eğer isterse kendi primlerini kendisi yatıracaktır. Fakat ev işçilerinin çalışma koşulları, işin düzensizliği ve ücretlerin düşüklüğü düşünüldüğünde hiçbir ev işçisinin kendi sigorta primini yatıramayacağı açıktır. Sağlık hakkı ve emeklilik hakkı tanımayan bir sigortalılık hiçbir güvence sağlamamaktadır. Sağlık hakkı ve emeklilik hakkı tüm işçilerle birlikte ev işçilerinin de hakkıdır ve ev işçileri bu haklardan mahrum bırakılamaz.

6- Yasada işverenlerin ev işçilerinin karşı karşıya kaldıkları iş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin hiçbir düzenleme yapılmamaktadır. Buna karşın 10 günden az işçi çalıştıranlar işveren sayılmadıkları için iş kazası ve meslek hastalıkları açısından sorumlu tutulamayacaklardır. Yasa sonucunda ev işçilerinin meslek hastalıkları ve iş kazaları artarak devam edecektir. Bu düzenleme ev işçilerini toz bezi gibi kullanıp işe yaramaz hale geldiğinde kenara atmak demektir.

7- Yasada geçmişteki hak kayıplarına yönelik hiçbir düzenleme yoktur. Pek çok ev işçisi 10-15 yıldır ev işlerinde çalışmaktadır. Halihazırda sendikamız geçmişe dönük ev işverenlerine ve Sosyal Güvenlik Kurumuna karşı “hizmet tespit davaları” açarak ev işçilerinin haklarını aramaktadır. Bu süreç yaratılan bürokrasi ve adaletsiz hukuk sistemi nedeniyle zorluklarla doludur. Geçmiş çalışma sürelerimiz görmezlikten gelinmemeli, üstü örtülmemelidir. Yasal eksikliklerin bedeli ev işçilerine ödetilmemelidir. Geçmişte çalıştığımız günlerin sigortaya kaydını da istiyoruz.

8- Ev işçilerinin sigortalanması sorunu hiçbir kritere bağlı olmaksızın bizzat devlet teşviki ile yapılmalıdır. En az 5 yıl süreyle sigorta primleri genel bütçeden karşılanmalı ve ev işçileri tüm sigorta kolları kapsamında sigortalı sayılmalıdır. Prim ödeme sistemi “kolay sigorta” kapsamında yeniden düzenlenmeli ve kupon veya çek sistemi ile kolay sigortalılık hakkı işçilikten doğan bütün haklarımızla beraber verilmelidir.

Biz torba yasadaki ev işçileri ile ilgili maddelerin ev işçilerinin talepleri doğrultusunda düzenlenmesini istiyoruz.

Taleplerimiz:

1- Ev işçileri 4857 sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu kapsamına alınmalıdır.

2- Bütün ev işçileri sosyal güvenlik şemsiyesine alınmalı, ev işçilerinin sigorta primi için teşvik verilmelidir.

3- Ev işçileri çalışanların kullandığı bütün hakları kullanılabilmelidir. Bu haklar uygulanabilir ve erişilebilir olabilir.

4- Gündelikçi ev işçilerinin sigortalanması için hak kayıplarına yol açmayacak şekilde kupon ya da hizmet çeki sistemi getirilmelidir. Uygulaması çok kolay olmalıdır.

5- Ücretli, ücretsiz tüm ev işçilerine yıpranma payı ve erken emeklilik getirilmelidir.

6- Özel istihdam büroları ve kiralık işçi büroları ve kiralık işçi büroları kapatılmalıdır. Modern köle ticaretine son verilmelidir.

7- Ev işçilerinin sendikal örgütlenmesinin önü açılmalıdır.

8- Evde (bakıma muhtaç) yaşlı ve engelli yakınına bakan kişilere Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından ödenen bakım ücreti, yardım olarak değil hak olarak sağlanmalıdır. Evde bakım hizmeti verenler sosyal güvenlik şemsiyesine alınmalıdır.

9- Bakım hizmeti haktır, bütün yurttaşlara parasız bakım hizmeti kamusal alanda sunulmalıdır.

10- Göçmen ev işçilerinin iş koşulları iyileştirilmeli, çalışma izni işverene bağlı olmaktan çıkarılmalıdır.

11- Örgütlenme özgürlüğü, toplu iş sözleşmesi hakkı, her türlü zorla çalışma ve çalıştırmanın tasfiyesi ve her türlü ayrımcılıkla mücadele ve kadın erkek işçilere eşit olanakların sağlanması gibi tavsiyesi kararlarını içeren ILO 189 Sözleşmesi imzalanmalıdır.

İmece Ev İşçileri Sendikası