AKP, Özel Sektörün Yönettiği Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu'nu Kamulaştırdı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) bünyesinde faaliyet gösteren Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, Meclis'te kabul edilen yasal düzenleme ile devletin eline geçti.

İş dünyası önceki gece ani bir operasyonla Ekonomi Bakanlığı’na bağlanan Dış Ekonomik İlişkiler Konseyi’nin (DEİK) şokunu yaşıyor. Yasaya son dakika eklenen bir madde ile DEİK’in yanı sıra bu kuruluşta gönüllülük esasına göre görev alan özel sektör temsilcileri de bu şapkaları ile Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi’ye bağlanmış oldu. Öyle ki bu özel sektör temsilcileri arasında çok önemli isimler var.

Aynı zamanda DEİK Başkanı da olan TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Türk Rus İş Konseyi Başkanı Tuncay Özilhan, Türk ABD İş Konseyi Haluk Dinçer, DEİK Başkan Yardımcısı Zeynel Abidin Erdem, Türk Çin İş Konseyi Hüsnü Özyeğin, Türk İngiliz İş Konseyi Başkanı Suzan Sabancı Dinçer, Türk İtalyan İş Konseyi Başkanı Zeynep Bodur Okyar, Türk Kore İş Konseyi Başkanı Ali Kibar, Türk Alman İş Konseyi Başkanı Ferit Şahenk, Dünya Türk İş Konseyi (DTİK) Yüksek İstişare Kurulu Başkanı Muhtar Kent, DTİK Yönetim Kurulu üyeleri Rahmi Koç, Güler Sabancı, Ahmet Çalık, Mehmet Öz ve Atıl Kutoğlu bu isimlerden bazıları.

KRİTİK YÖNETMELİK

Yeni düzenlemede çok kritik bir cümle var: “DEİK ile İş Konseylerinin görev ve yetkileri, teşkilatlanma ve işleyişleri, organları, bütçeleri, yönetim ve denetimleri ile üyeliğe ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelik ile düzenlenir.” Yani yasa yürürlüğe girer girmez yukarıda saydığımız isimler tartışmalı hale gelecek. Bakanlık sözkonusu yönetmelikle isterse bu isimleri görevden alabilecek. Düzenlemede ayrıca “DEİK, T0BB, TİM ve bunun gibi diğer sivil toplum kuruluşları ve işadamı örgütleriyle temas ve faaliyetleri öncesinde ve sonrasında ilgili tüm kurumsal yapılar ile faaliyet gerekçelerini ve sonuçlarını daha etkin paylaşacak ve tüm paydaşlar DEİK’in plan ve programlarının yönetim ve denetiminde daha aktif yer alabilecektir” deniliyor. Böylece yukarıda saydığımız özel sektör temsilcileri eğer göreve devam ederlerse yapacakları tüm faaliyetlerin öncesinde ve sonrasında bakanlığı bilgilendirecekler.

KARARIN GEREKÇESİ NE?

Peki ama Ekonomi Bakanlığı neden böyle bir hamle yaptı. Ekonomi çevrelerinde konuyla ilgili senaryolar dolaşıyor. Hükümetin yurtdışı temaslarında DEİK’in rolünün son yıllarda iyice azaltılıp ibre daha çok cemaate yakınlığı ile bilinen TUSKON’a kırılmıştı. Ancak cemaat ile aranın açılmasıyla dış ilişkiler de ‘mecburen’ DEİK tekrar önem kazanmıştı. Hükümetin son adımının bu ‘mecburiyet’i kendi lehine çevirme hamlesi olarak yorumlanıyor. Kontrolü hükümetin elinde olan bir DEİK’in yurtdışı örgütlenmesi nedeniyle önümüzdeki dönemde daha aktif olarak ön plana çıkarılacağı ifade ediliyor.

Hükümet resmi olarak DEİK’in Ekonomi Bakanlığı’na bağlanma gerekçesini ise şöyle özetledi:

“DEİK’in, Dışişleri Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı’nın yurtdışı teşkilatları, TOBB ve DEİK kurucu kuruluşları ile organik bir bütünlük içinde daha etkin işleyecek bir yapıya kavuşturulması gerekmektedir. DEİK’in mevcut yapı ve işleyişinin Ekonomi Bakanlığı ile doğrudan bir organik bağının olmaması, dış ticaret, yurt dışı yatırımlar ve hizmetler ile yabancı sermaye konularında Bakanlığa verilen görevlerin yerine getirilmesinde ikili, kopuk ve etkinliği azaltan bir durum yaşanmaslna sebep olmaktadır.” DEİK’in Ekonomi Bakanlığı’ndan da kaynak alarak güçlendirileceği de ifade edildi.

İş dünyasınıın zor kararı

Ekonomi Bakanlığı’na geçen DEİK’te görev yapan iş dünyasının önemli isimlerin Ekonomi Bakanlığı yani kamu ile böylesine bir hesap/talimat çerçevesinde çalışıp çalışmayacağı önümüzdeki günlerde netleşecek. Ancak DEİK bünyesindeki Dünya Türk İş Konseyi (DTİK) yurtdışındaki 4000’e yakın Türk iş insanını örgütlemiş durumda. Bunlar Türk diasporasının lobi gücünü artırmak için çalışıyorlar. Buradaki 4 bin üyenin çok farklı siyasi görüşü var. Yapı sivil bir organizasyon olduğu için hepsi bir arada faaliyet yürütebiliyordu. Ancak şimdi hükümetle bire bir örtüşen bir yapı altında bu çok sesliliğin nasıl bir hale dönüşeceği merak ediliyor.

TOBB yönetimi olağanüstü toplandı

DEİK’in Ekonomi Bakanlığı’na bağlanması ve ticaret-sanayi odası gelirlerine ihracatçı birliklerinin de ortak edilmesi üzerine TOBB Yönetim Kurulu dün toplandı. Kurulun gündeminde sürpriz değişiklikler vardı.

Bugüne kadar ticaret ve sanayi odası tarafından verilen bazı belgeler için ihracatçı birliklerine de yetki verilmesi tartışma yarattı. Böylece odalar için önemli bir gelir kalemine ortak çıkmış oluyor. Ancak söz konusu düzenlemenin bu kadarla sınırlı kalmayabileceği de belirtiliyor. Uluslararası ticaret için geçerli olan birçok belgenin odalar tarafından verildiğini belirten iş dünyası temsilcileri, “Bu yapılan düzenleme bir başlangıç olabilir. Bundan sonraki aşamada başka hangi belgeler için de böyle bir yetki verileceğine bakmak lazım. Eğer başka gelirlerde de benzer yol izlenirse, bazı odaların gelirlerinde kısmi düşüşler olur” bilgisini verdi.

Oran'dan DEİK soruları

CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran, bir önergeyle Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci’nin cevaplaması istemiyle 5 soru yöneltti. Önergesinde, “Torba yasanın son gününde kabul edilen düzenlemeyle ekonominin en önemli oyuncuları olan özel sektörün dış ekonomik ilişkilerinde etkin rol oynayan Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Ekonomi Bakanlığı’nın gözetimi ve denetimi altına alınmıştır. Bir başka deyişle DEİK kamulaştırılmıştır.” diyen Umut Oran, şu soruları yöneltti:

- Halen DEİK başkanlığını yürüten TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’ndan bu dönüşüm için herhangi bir görüş aldınız mı? Bu konuda TOBB’un size ilettiği görüş nedir?
- DEİK’i oluşturan 750 üye şirket, 42 kurucu kuruluş, 11 iş konseyi, 148 ticaret ve sanayi odası, 3 yurtdışı temsilciliğinin konuyla ilgili düşüncesi nedir, onlara da bunu sordunuz mu?    
- Katılımcı çoğulcu demokrasi gereğince onların görüşünü de alacak mısınız, yoksa bakanlık olarak katılımcıların görüşü sizi ilgilendirmiyor mu?
- 5174 sayılı kanunun 58. maddesince ‘Türk özel sektörünün dış ekonomik ilişkilerini yürütme’ görevini üstlenen DEİK, hangi yaklaşım ve vizyonla Ekonomi Bakanlığı’nın gözetimi ve denetimi altına alınmıştır? Söz konusu düzenlemeyle iş konseylerinin görev ve yetkileri, teşkilatlanma ve işleyişleri, organları, bütçeleri, yönetim ve denetimleri ile üyeliklere ilişkin usul ve esasların bakanlıkça belirleneceği için bu yönde herhangi bir hazırlık yaptınız mı? Bu esaslar ne zaman belirlenecek?
- 12 Eylül 2010 referandumu ile anayasal kurum haline getirdiğiniz Ekonomik ve Sosyal Konsey’i 5 Şubat 2009 tarihinden beri toplamadınız ve son olarak torba yasayla bu konseyi çalışma düzenini yönetmelikle belirleyeceğiniz alt hiyerarşik yapıya dönüştürdünüz. Bu bağlamda, Avrupa Birliği’ne tam üyelik yolunda demokrasinin olmazsa olmaz koşulu olan sivil toplum örgütlerini giderek hükümetinize bağlı kurumlara, devlet kurumlarına dönüştürmenizin gerekçeleri nedir?
DEİK konusunu Meclis gündemine taşıyan bir diğer isim ise MHP Ankara Milletvekili Özcan Yeniçeri oldu. Yeniçeri, Bakan Zeybekci’ye, “TOBB’a bağlı DEİK’in Ekonomi Bakanlığı’na bağlanma gerekçeleri nelerdir?” diye sordu. Bu kararın kimler tarafından, hangi tarihte verildiğini de sorularına ekleyen Yeniçeri’nin Zeybekci’ye yönelttiği sorular şöyle:
- Bu süreçte DEİK ve DEİK’in bağlı olduğu TOBB ile herhangi bir görüş alışverişinde bulunulmuş mudur? Bulunulduysa, hangi tarihlerde kimler ile bulunulmuştur? Bu görüşmeler sırasında ilgili kurumlar hangi görüşleri beyan etmişlerdir? Bulunulmadı ise neden bulunulmamıştır?
- DEİK yönetim yapısı nasıl olacaktır? DEİK yönetimindeki özel sektör temsilcileri ne olacaktır?
- 2023 hedeflerine giderken daha profesyonelce çalışması için DEİK’in kamulaştırılacağı açıklamasından hareketle 2023 hedefleri açıklandığında neden DEİK ile ilgili böyle bir hedef belirtilmemiştir?
- DEİK’in hangi çalışmaları yetersiz görülmüştür ki kamulaştırmaya gidilmiştir?
- DEİK’in kullandığı TOBB’a ait taşınmazların durumu ne olacaktır? Bunlar Ekonomi Bakanlığı’na mı geçecektir yoksa TOBB’a mı bırakılacaktır?
- DEİK’in Ekonomi Bakanlığı’na bağlanma gerekçeleri hakkında kamuoyu ve ilgililer neden bilgilendirilmemiştir? DEİK ile ilgili yapılan bu değişiklik hakkında basının soruları neden yanıtsız bırakılmıştır? Anılan bu değişiklik ‘paralel yapı’ ile mücadele gibi siyasi bazı gerekçelere mi dayanmaktadır?

(Hürriyet/Başka Haber)