'Hayata Dönüş Operasyonu'nun Gizli Emirleri 14 Yıl Sonra Ortaya Çıktı

Sadettin Tantan ve Aytaç Yalman, Adalet ve Sağlık bakanlıkları ile MİT Müsteşarı imzalı "Hayata Dönüş Operasyonu" harekat emirleri 14 yıl sonra ortaya çıktı.

Jandarma Genel Komutanlığı'nın Bakırköy 13. Ağır Ceza Mahkemesi'ne gönderdiği iki yeni belge ile "Hayata Dönüş Operasyonu"nun "Ana Harekat Planları" gün ışığına çıktı. BirGün'den Elçin Yıldıral'ın haberine göre, Bayrampaşa Cezaevi'ne düzenlenen "Tufan" ile Ümraniye Cezaevi'ne yönelik gerçekleştirilen "Bora ve Atmaca" harekat planlarının omurgasını oluşturan planların birinde dönemin Jandarma Genel Komutanı emekli Orgeneral Aytaç Yalman'ın, diğerinde ise eski İçişleri Bakanı Saadettin Tantan'ın imzası yer alıyor.

"Cezaevleri Müdahale Harekat Emri" ve "Cezaevleri Müdahale Harekat Emri No:1" isimli her iki plan, 30 tutuklu ve hükümlünün nasıl katledildiğini gözler önüne sererken, operasyonun icra ve plan aşamasında bulunmadığını iddia eden Aytaç Yalman ile bakanlığının operasyonda rolü olmadığını öne süren dönemin İçişleri Bakanı Saadettin Tantan'ı da yalanlıyor.

Her iki plan da operasyonun gerçekleştirileceği farklı illerdeki 20 ayrı cezaevinin fizibilitesinin çıkarılarak, hangi cezaevinde toplam kaç tutuklu ve hükümlünün bulunduğu, kaçının açlık grevi veya ölüm orucu eylemini gerçekleştirdiği tek tek yer alıyor. Planlarda, operasyona katılacak birlikler, bu birliklerin, operasyon öncesi, esnası ve sonrasında hangi adımları atacağı detaylı bir şekilde aktarılıyor. Ayrıca MİT, Adalet ve Sağlık Bakanlıkları ile valiliklerin de görevleri sıralanıyor.

3 AŞAMALI PLAN, 5 AYRI GRUP

Cezaevlerine müdahale üç aşamalı olarak planlanırken, askerlerin zor ve silah kullanabilecekleri belirtiliyor. Müdahale birliklerinin teşkilatlanma şeklinin de kaydedildiği planlarda, birlikler; Müdahale, Emniyet, Destek, İhtiyat Grubu, Tahliye ve Muhafaza olmak üzere 5 ayrı gruba ayrılıyor. Bu birliklerin yanlarında kalkan, gaz maskesi, vizyörlü başlık, robocop kıyafeti, jop gibi zor kullanma araçlarının yanı sıra; kadro silahları, çelik yelek, gaz bombaları ve bombaatar bulunduracakları bildiriliyor. Dikkat çeken noktalardan bir tanesi, Yalman ve Tantan'ın, Emniyet Grubu'nda av tüfeğinin bulundurulmasına karar vermiş olması. Müdahale sonrası 9 cezaevinden 3 ayrı F tipi'ne toplam bin 78 tutuklu ve hükümlünün nakledilmesi öngörülürken, açlık grevi ve ölüm orucundakilerden "'Karşı Güç' ifadesi kullanılıyor.

7 BÖLGE KOMUTANLIĞI GÖREVDE

Jandarma bölge komutanlıklarının görev dağılımı ve hangi cezaevlerine müdahale edecekleri detaylı bir şekilde belirlendiği planlarda, İstanbul, Bursa, Aydın, Ankara, Konya, Kayseri, Adana olmak üzere 7 Jandarma Bölge Komutanlığı'nın ve Jandarma Genel Komutanlığı müdahale için görevlendiriliyor. Müdahale sırasında nasıl bir yol izleneceği de "Vazife" başlığı altında detaylı olarak anlatılırken, DHKP-C, TKP/ML-TİKKO, TDKP, MLKP, TİKP, TDP üyesi oldukları iddia edilen tutuklu ve hükümlülerin kaldığı Bayrampaşa, Ümraniye, Bursa, Çanakkale, Bartın, Çankırı, Aydın, Ceyhan ve Malatya cezaevlerine müdahale edileceği kaydediliyor. Diğer görevler ise "Ölüm orucuna mahkum edilenleri kurtararak hastanelere sevk edecek, diğer örgüt mensuplarını tahliye ederek F tipi cezaevlerine nakletmek; Buca, Adana, Gebze, Ankara, Nazilli, Nevşehir, Uşak, Elbistan, Kırşehir, Niğde,Ermenek cezaevlerinde ölüm orucuna mahkum edilenleri kurtararak hastanelere sevk etmek, cezaevlerine sokulan ateşli, kesici ve delici silahları ele geçirmek" şeklinde sıralanıyor.

HERKESİN GÖREVİ BELLİ

Planlarda, Genelkurmay Başkanlığı, Adalet Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü, Valilikler, Jandarma Genel Komutanlığı Denetleme Başkanlığı ve müdahalede bulunulacak cezaevlerinin bulunduğu illere bağlı Jandarma Bölge Komutanlıklarının, Jandarma Havacılık Komutanlığı, Jandarma Komando Özel Asayiş Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı Lojistik Başkanlığı, Jandarma Komutanlığı, MEBS. Başkanlığı, İhtiyat birimlerinin görevleri de sıralanıyor.

Buna göre; Genelkurmay Başkanlığı, ihtiyaç duyulması halinde 2 Komando Taburunun Doğu ve Güneydoğu illerinden Jandarma Genel Komutanlığı'nın emrine verilmesini sağlayacak, bu taburların hava yolu ile Ankara'ya ve diğer planlanan yerlere hava aracı ile tahsis edilmesini ve askeri ve sivil yaraların tedavisi için Askeri Hastanelerde yer ayrılmasını koordine edecek. Adalet Bakanlığı da müdahale sonucu sağlık kuruluşlarına sevk edilecek tutukluların tedavi işlemlerine refakat edecek infaz koruma personeli görevlendirecek.

MİT FİŞLEYİP BİLDİRECEK

MİT'in görevi ise şu şekilde belirtiliyor; Cezaevilerine müdahalelerde eş zamanlı olarak Emniyet Genel Müdürlüğü ile koordine edilerek, cezaevleri dışında ancak cezaevleri ile bağlantıları olan yasa dışı örgüte mensup kişi, dernek ve kuruluşları tespit etmek. Başta liderleri olmak üzere, örgüt mensuplarının fotoğraf albümlerini hazırlayarak, müdahale gününden önce ilgili İl Jandarma Komutanlıklarına ve İl Emniyet Müdürlüklerine teslim etmek.

ÜMRANİYE VE GAZİ'YE ÖZEL ÖNLEM

Emniyet Genel Müdürlüğü'nün en dikkat çeken görevi ise müdahale edilecek cezaevleri ile tutuklu ve hükümlülerin nakil edileceği cezaevlerinin etrafında ilave emniyet tedbirleri alarak, tutuklu ve hükümlü ailelerini kontrol altına alacak olması. Plana göre emniyet; Banliyö ve Varoş olarak nitelendirilen Gazi Mahallesi ve Ümraniye'de toplumsal olaylara karşı ilave tedbirleri alacak ve Jandarma Genel Komutanlığı'na, müdahale esnasında ihtiyaç duyacağı silah, mühimmat ve özel teçhizat gibi ihtiyaçları da karşılayacak.

Valilikler de, EMASYA planları kapsamında ihtiyaç duyulacak ilave kuvveti belirleyerek, ilgili garnizon komutanlıkları ile gerekli koordinasyonu sağlayacak. Basının cezaevinin yakınına yaklaştırmamak, helikopter ile görüntü almasını önlemek ve Başbakanlıktan izin almaksızın hiçbir yetkilinin basına bilgi vermemesini sağlamak da görevleri arasında yer alıyor. Muhabare planının ise gizli tutulması planlanıyor.

Aytaç Yalman yok demişti

19 Aralık 2000'de "Hayata Dönüş" operasyonuyla 20 cezaevine yapılan saldırılarda 30 tutuklu katledildi. Bayrampaşa Cezaevi ile ilgili askerlerin yargılandığı davada emekli orgeneral Yalman 18 Eylül 2013'de tanık olarak verdiği ifadesinde, operasyonun plan ve icra aşamasında herhangi bir katkısının bulunmadığını iddia etmişti. Mahkeme, Yalman'ın ifadesi üzerine Jandarma Genel Komutanlığı'ndan operasyon ile ilgili dönemin Jandarma ve Kurmay Başkanı'nın imzalı direktiflerini ve Yalman'a sunulmuş operasyon öncesi ve sonrasına ait raporların gönderilmesini istedi. Mahkemenin 12 Kasım'daki yazısına yanıt veren Jandarma Genel Komutanlığı, Bakırköy 13. Ağır Ceza Mahkemesi'ne operasyonun Ana Planlarını gönderdi.

Tutuklular tek tek listelenmiş

Hedef alınan cezaevleri şunlar; Bayrampaşa, Ümraniye, Çanakkale, Bursa, Çankırı, Bartın, Ceyhan, Malatya, Aydın, Buca, Adana, Gebze, Ankara, Nazilli, Nevşehir, Uşak, Elbistan, Kırşehir, Niğde, Ermenek. Planlarda bu cezaevlerindeki tutukluların hangi örgüte mensup oldukları, hangi cezaevinde kaç tutuklunun ölüm orucu gerçekleştirdiği listeleniyor. Listeye göre; toplam 13 bin 664 tutuklu ve hükümlü bulunuyor. 203'ü ölüm orucundayken, 718'i de açlık grevinde. Bayrampaşa Cezaevi'nde toplam 2 bin 46 tutuklu ve hükümlü bulunuyor. 31'i ölüm orucundayken 53'ü de açlık grevinde. Yine listeye göre Ümraniye Cezaevi'nde toplam 417 tutuklu ve hükümlü var. 19'u ölüm orucundayken, 36'sı açlık grevinde.

Su borusundan tabanca!

Planlarda, tutuklu ve hükümlülerin jandarmanın müdahalesi esnasında direniş göstereceği farz ediliyor. Tutuklu ve hükümlülerin direnirken, cezaevlerindeki dolap, ranza ve yatak gibi malzemeleri kullanarak barikat kuracakları, ellerinde bulunan ve logar çukurlarında sakladıkları muhtelif delici-kesici alet ve şişeleri kullanabilecekleri iddia ediliyor. Tutuklu ve hükümlülerin cezaevlerindeki tüplerden faydalanarak yaptıkları alev makinalarını kullanacakları, kendi imkanlarıyla su borusundan hazırladıkları tabanca ile boru tipi bombaları, soda şişelerinden yapılmış molotof kokteyllerini kullanabilecekleri öne sürülüyor.

Müdahalede yapılacaklar

1-Tutuklu ve hükümlüler megafon ile emirlere riayet etmeleri konularında ikaz edilecek,
2-İkazlara olumlu karşılık alınmaması halinde planlarına uygun olarak içeriye girilecek,
3- Kademe kademe ilerlenecek, kontrol altına alınan kapı, oda, bölüm sonraki gruba teslime edilerek, kontrolsüz kalmaları engellenecek,
4-Koridora girilmesi halinde tutukluların direncini kırmak için göz yaşartıcı bomba kullanılacak,
5-Müdahale esnasında tutukluarın bıçak, şiş, pala, kama gibi kesici aletler ile boru tipi bomba ve ateşli silah kullanabileceği dikkate alınacak
6-Yangın çıkarılması halinde destek grubundaki cihazlar ile emniyetli şekilde müdahale edilecek,
7-Tutukluların mescit, koğuş, mutfak gibi bölümlere dağılmaları durumunda, birleşmelerine müsaade edilmeyecek, etkisiz hale getirilecek.